ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਕਾਰਨ ਇਕਲੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਹੀ 230 ਜਾਨਾਂ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਚੀਨ ਦੇ ਲਗਭਗ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦੇ ਵੁਹਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਮੱਛੀ ਮੰਡੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ 18 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਾਮਲਾ ਚੀਨ ਦੀ ਵੁਹਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਪਰਤੇ ਕੇਰਲਾ ਸੂਬੇ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਹਾਲਤ ਦੀ ਨਜ਼ਰਸਾਨੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵੀ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਐਲਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸੰਗਠਨ ਮੁਤਾਬਕ 18 ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ 98 ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਪਰ ਕੋਈ ਮੌਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਹੈ।
ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਮਲੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਹਨ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਰਤੇ ਹਨ।
ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਸ ਤੋਂ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਫ਼ਵਾਹਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀਆਂ ਕੱਚ-ਘਰੜ ਸਲਾਹਾਂ। ਬੀਬੀਸੀ ਮੋਨੀਟਰਿੰਗ ਨੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੁਝ ਅਫਵਾਹਾਂ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਕੱਚ-ਘਰੜ ਸਲਾਹਾਂ
ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੋਸ਼ਲ-ਮੀਡੀਆ ‘ਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਭਾਂਤ- ਸੁਭਾਂਤੀਆਂ ਕੱਚ-ਘਰੜ ਸਲਾਹਾਂ ਵੀ ਲਗਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸਲਾਹਾਂ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਹੀ ਕੁਰਾਹੇ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ।
‘ਗੱਲ਼ਾ ਤਰ ਰੱਖਣ, ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਖਾਣੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ ਖਾਣ’ ਦੀ ਸਲਾਹ ਤਾਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵੀ ਮਿਲੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਸਲਾਹ ਫੇਸਬੁੱਕ ’ਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਵਾਰ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਵਟਸਐਪ ਦੀ ਤਾਂ ਗਿਣਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਫਿਲਪੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਮਹਿਕਮੇ ਨੇ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਾ ਤਾਂ ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿਤੇ ਮਹਿਕਮੇ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ’ਤੇ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਾਰੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਪ੍ਰੈੱਸ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ।
ਖੋਜੀ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਮਾੜੇ-ਮੋਟੇ ਹੇਰ ਫੇਰ ਨਾਲ ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇੱਕ ਹੋਰ ‘ਮਸ਼ਵਰੇ’ ਵਿੱਚ 90 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਡੱਬਾਬੰਦ ਖਾਣਾ ਜਿਵੇਂ ਆਈਸ-ਕਰੀਮ ਤੇ ਮਿਲਕਸ਼ੇਕ ਤੋਂ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਸਲਾਹ ਇੱਕ ਫੇਸਬੁੱਕ ਸਫ਼ੇ ForChange ਨੇ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹ ਵਿੱਚੋਂ ਕੀੜਾ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਦੀ ਵੀਡੀਓ ਹੈ।
ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਫੈਲ ਰਹੇ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਅਲਟਨਿਊਜ਼ ਦੇ ਖੋਜੀਆਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਤਾਲੁਕ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਫੇਸਬੁੱਕ ਨੇ ਇਸ ਸਫ਼ੇ ਦੀ ਪੋਸਟ ਉੱਪਰ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਠੱਪਾ ਲਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ (ਪੋਸਟ ਹੁਣ ਫੇਸਬੁੱਕ ’ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ)। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਜਿਹੇ ਕਈ ਦਾਅਵੇ ਫੇਰ-ਬਦਲ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਕੱਚਾ ਤੇ ਅੱਧ-ਪੱਕਿਆ ਮਾਸ ਤੇ ਮਾਸ ਦੇ ਉਤਪਾਦ ਖਾਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰਹੇਜ਼ ਕਰਨ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਰੋਗਾਣੂ ਦੀ ਹਾਲੇ ਕੋਈ ਸਟੀਕ ਦਵਾਈ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਸਧਰਾਣ ਲਾਗ ਨੂੰ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਹੀ ਇਸ ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ—
• ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ
• ਖੰਘਣ ਤੇ ਛਿੱਕਣ ਸਮੇਂ ਨੱਕ-ਮੂੰਹ ਢੱਕ ਕੇ ਰੱਖਣ
•ਮੀਟ ਤੇ ਆਂਡੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਕਾ ਕੇ ਖਾਓ
•ਖੰਘ, ਬੁਖ਼ਾਰ ਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤੋਂ ਬਚੋ
ਚੱਮ–ਗਿੱਦੜ ਦੇ ਸੂਪ ਦੀਆਂ ਵੀਡੀਓ
ਜਦੋਂ ਦਾ ਇਹ ਰੋਗਾਣੂ ਫੈਲਿਆ ਹੈ ਲੋਕ ਇਸ ਦੇ ਮੁਢ ਬਾਰੇ ਕਿਆਸਅਰਾਈਆਂ ਲਗਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਗਨ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਵੀਡੀਓ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਚੀਨ ਦੇ ਵੁਹਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਚੱਮਗਿੱਦੜਾਂ ਦਾ ਸੂਪ ਪੀ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਿ ਕੇ ਫੈਲਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਅਜਿਹੀ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ ਨੇ ਭੁੰਨਿਆ ਹੋਇਆ ਚੰਮ-ਗਿੱਦੜ ਫੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤੇ ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੀ ਹੋਈ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਮੀਟ ਖਾਣ ਵਿੱਚ ਮੁਰਗੇ ਵਰਗਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹੀਆਂ ਵੀਡੀਓ ਕਾਰਨ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਗੁੱਸਾ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ।